فاطمه زهرا (س) در آینه آیات

کتاب «فاطمة الزهراء فی القرآن» به نوبۀ خود کتاب منحصر بفردی است که آیات وارده در شأن حضرت فاطمه زهراء (س) را که در 68 سورۀ قرآن آمده است، در یک مجموعه گردآوری فرموده اند البته نویسندۀ گرامی در مقدمۀ کتاب خود در قسمت ملاحظات آورده اند که «بعضی از آیات خصوصاً در شأن حضرت فاطمۀ زهرا وارد آمده است و بعضی دیگر عموماً یعنی آیاتی که هم در شأن حضرت فاطمۀ زهرا (س) و هم در شأن اولاد و همسر و پدر گرامی حضرتش وارد آمده است» و لذا کل آیاتی را که بهر نحوی شامل فضایل حضرت فاطمه زهرا (س) می شده است را نویسنده در این کتاب آورده است.

سورۀ مبارکه اسراء

در این سوره پنج آیه است که در مورد شأن فاطمۀ زهراء سلام الله علیها وارد آمده است. آیۀ اوّل و دوّم: «فاذا جاء وعد اولاهما» تا «وجعلناکم اکثر نفیرا» (اسراء/ 5 و 6) آیۀ سوم: «وات ذاالقربی حقّه» (اسراء/ 26) آیۀ چهارم: «فقل لهما قولاً میسوراً» (اسراء/ 28) آیۀ پنجم: «ویبتغون الی ربهم الوسیلة» (اسراء/ 57) [ در آیۀ پنج از سورۀ اسراء حضرت آیت الله العظمی سید صادق شیرازی حدیثی را پیرامون خلقت انوار معصومین، خصوصاً چگونگی خلقت نور حضرت فاطمۀ زهراء سلام الله علیها نقل می کند و در آیۀ ششم از این سوره دربارۀ رجعت ذوات مقدسۀ معصومین و خصوصاً حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها، بحث می فرماید و در آخر این مبحث از سورۀ اسراء توضیحی در مورد علّت وارد بودن این دو آیه در رابطه با شأن حضرت فاطمۀ زهراء سلام الله علیها را بیان می دارد]. «فاذا جاء وعد اولاهما بعثنا علیکم عباداً لنا اولی بأسٍ شدیدٍ فجا سوا خلال الدیار و کان وعداً معفولاً – ثم رددنالکم الکرّة علیهم و امددناکم باموال و بنین و جعلناکم اکثر نفیراً» (اسراء/ 5 و 6) علامۀ بحرانی در کتاب تفسیرش (البرهان) از بزرگان اهل سنت «ابی جعفر محمد بن جریر» به استناد روایت از «زاذان» از «سلمان فارسی» و سلمان از رسول گرامی اسلام (ص) روایت می کند که ایشان فرمودند: همانا خداوند تبارک و تعالی هیچ پیامبر و رسولی را به رسالت بر نمی انگیزاند مگر اینکه برای ایشان دوازده وصی قرار می دهد. سلمان فارسی می گوید: ای رسول خدا (ص) همانا من این مطلب را از کتابهای تورات و انجیل فرا گرفته بودم. پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: ای سلمان آیا می دانی اوصیاء مرا که دوازده نفر هستند؟ و خداوند بعد از من آنها را برای این امت برگزیده است. سلمان فارسی می گوید: خداوند و رسول او دانا تر هستند. پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمایند: ای سلمان خداوند تبارک و تعالی مرا از نور خودش آفرید و مرا فرا خواند و من اطاعت نمودم خدای را، و از نور من علی (ع) را آفرید و ایشان را خدای عزوجل فرا خواند پس اجابت نمود، و از نور من و علی(ع) فاطمه (س) را آفرید و خداوند وی را فرا خواند پس اطاعت پروردگار نمود، و پس از آن حضرت حق از نور من و علی(ع) و فاطمه (س) نور حسن (ع) را آفرید و نور وی را فرا خواند پس اطاعت پروردگار نمود و بعد از آن از نور من و علی(ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) نور حسین (ع) را آفریده سپس او را نیز فرا خواند و اطاعت پروردگار نمود. از آن پس این پنچ تن را خداوند، به پنج نام از اسامی خودش نام گزاری نمود، به طریق ذیل: همانا خداوند نامش «محمود» است و من «محمد» و خداوند «العلی» است و ایشان (اشاره به حضرت علی (ع)) «علی» و خداوند «فاطر» است و ایشان (اشاره به حضرت فاطمۀ زهراء (س)) «فاطمه» و خداوند، «الاحسان» است و ایشان (اشاره به حضرت امام حسن (ع)) «حسن» و خداوند «محسن» است، پس ایشان (اشاره به امام حسین (ع)) «حسین». سپس خداوند تبارک تعالی از نور ما و نور حسین (ع)، انوار مقدسۀ 9 امام (ع) را آفرید و خداوند آن انوار را بسوی خویش فرا خواند و ایشان اطاعت پروردگار نمودند و این جریان، قبل از خلقت آسمانها و زمین و ملائکه و افراد بشر به استثنای بود. و ما فقط تسبیح و تقدیس پروردگار می نمودیم. حضرت سلمان می گوید: پدر و مادرم به فدایت ای رسول خدا (ص) چه فضل و برتری دارد کسی که حق این ذوات مقدسه را بشناسد و مراعات نماید؟ رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: ای سلمان کسی که حق معرفت ایشان را درک کند و بشناسد و ایشان را بعنوان پیشوای خود برگزیند و دوستان ایشان را دوست بدارد و از دشمنان ایشان بیزاری بجوید، همانا چنین شخصی، قسم به خداوند تبارک و تعالی، از ماست و در تمام مقامات بالا همراه ما خواهد بود. سلمان می گوید: ای رسول خدا (ص) آیا ایمان به این ذوات مقدسه امکان دارد، بدون شناخت اسماء و انسابشان؟ حضرت فرمودند: خیر یا سلمان. سلمان می گوید: ای رسول خدا (ص) مرا به احوال ایشان خبر ده و من فقط تا امام حسین (ع) را می شناسم. رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: پس از امام حسین (ع)، حضرت سید العابدین علی بن الحسین (ع) است و پس از ایشان فرزندش محمد بن علی الباقر(ع) (شکافندۀ تمام علوم اولین و آخرین از پیامبران و مرسلان) و پس از ایشان جعفر بن محمد (ص) (زبان صادق پروردگار) و بعد از ایشان موسی بن جعفر(ع) (فرو برندۀ خشم در مسیر صبر برای پروردگار) و بعد از آن علی بن موسی (ع) (راضی و خشنود به امر پروردگار) و پس از ایشان محمد بن علی(ع) (برگزیده خلق پروردگار) و بعد از ایشان علی بن محمد (ع) (هدایت کننده بسوی خداوند) و بعد از ایشان حسن به علی (ع) (امانت دار سرّ پروردگار) و بعد از آن (م ح م د) بن حسن الهادی المهدی الناطق القائم بحق الله. بعد از این مطلب حضرت رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: همانا تو ای سلمان ایشان (حضرت مهدی(عج)) را درک خواهی نمود (در زمان رجعت) و هر کسی که همانند تو باشد در ایمان و کسی که حضرت را دوست بدارد و به معرفت تمام وی را بشناسد، او را درک خواهند نمود. سلمان می گوید: شکر و سپاس بی پایان برای خداوند باد و پس از آن گفتم ای رسول خدا (ص) آیا من در عهد آن حضرت زنده خواهم شد؟ رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: ای سلمان بخوان این آیه را: «فاذا جاء وعدُ اولاهما بعثنا علیکم عباداً لنا اولی بأسٍ شدیدٍ فجا سوا خلال الدّیار و کان وعداً مفعولاً ثم رددنالکم الکرة علیهم و امددناکم باموال و بنین و جعلناکم اکثر نفیراً» سلمان می گوید: آری، قسم به خدایی که «محمد (ص)» را به پیامبری برگزید، من و علی (ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) و حسین (ع) و 9 امام از فرزندان حسین (ع) و هر کسی که از ماست و با ما است در زمان رجعت حضور داریم، آری، بخدا قسم ای سلمان! (تا آخر حدیث). [حضرت آیت الله العظمی سید صادق شیرازی در این قسمت تأویل آیات شریف را بررسی می فرمایند و می نویسند]: این روایت شریف بر این مطلب دلالت دارد که تأویل دو آیۀ یاد شده در شأن رسول خدا (ص) و فاطمه (س) و ائمۀ دوازده گانه است، هنگامی که در زمان رجعت به اذن پروردگار عالم باز می گردند. بنابراین این دو آیۀ مبارکه نیز در فضل و کرامت حضرت فاطمۀ زهراء سلام الله علیها است . همانا فاطمۀ زهراء سلام الله علیها مصداق کامل آیۀ (عباداً لنا) و همچنین ایشان همانند کاملی برای (لکم) در آیۀ شریفه و ما بعد آن است.

جریان فدک

[در آیۀ 26 سورۀ اسراء حضرت آیت الله العظمی شیرازی جریان مالکیت فدک و سرزمین عوالی را برای حضرت فاطمۀ زهراء سلام الله علیها بررسی می فرماید و می نویسد]: «واتِ ذاالقربی حقه» (اسراء/ 26) روایت نموده است علامه بحرانی در کتاب تفسیرش از «ثعلبی» در تفسیر این آیه که ثعلبی گفته است: روایت است از «سدی» از پدر دیلمی که گفته است روایتی را از امام زین العابدین که حضرت به مردی از اهل شام (در جریان اسارت): حضرت امام علی بن الحسین (ع) : آیا قرآن خوانده ای؟ مرد شامی: بلی. حضرت امام علی بن الحسین(ع): آیا در سورۀ بنی اسرائیل آیۀ «واتِ ذاالقربی حقه» را خوانده ای؟ مرد شامی: آیا قرابتی را که خداوند امر نموده است به ادا نمودن حق آن، شما هستید؟ حضرت امام علی بن الحسین (ع): بلی. همچنین روایت نموده است علامۀ بحرانی در کتاب خود که «حافظ حسکانی (حنفی مذهب) » گفته است: خبر داد ما را «ابو سعید السعدی»، (به اسناد ذکر شده در کتاب تفسیر) از ابی سعید خدری که گفته است: هنگامی که این آیه بر پیامبر اسلام (ص) نازل گردید حضرت رسول گرامی اسلام (ص)، فاطمه (س) را فرا خواند و سرزمین فدک و عوالی را به حضرت فاطمه (س) اعطا کرد و پس از آن اعطاء، رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: این تفسیمی است که خداوند برای تو و فرزندان تو تقسیم نموده است. یاقوت حموی در «معجم» خود گفته است: فدک قریه ای است که از مدینه به مسافت دو یا سه روز راه (پیاده) دور است و یک سرزمین سر سبز زراعی است که در آن چشمه های جوشان و درختان نخل فراوان است.

دستور صلۀ ارحام به رسول خدا(ص)

«و امّا تعرضنّ عنهم ابتغاء رحمة من ربک ترجوها فقل لهم قولاً میسورا» (اسراء/ 28) در کتاب «احقاق حق» روایت شده از مناقب کاشی از شیخ ابوبکر فرزند مؤمن شیرازی (با توجه به اسنادی که در کتاب ذکر شده) از ابی ذر غفاری که فرموده است: این آیه نازل شده است در مورد حضرت علی(ع) و فاطمه (س) هنگامی که پادشاه حبشه برای رسول خدا (ص) ده کنیز بصورت هدیه فرستاد.

فاطمه زهراء (س) مُقَرَّب درگاه پروردگار

«اوُلئک الذین یدعون یبتغون الی ربهم الوسیله ایهم اقرَبُ و یرجون رحمته و یخافون عذابه»(اسراء/57) روایت است از «حافظ حسکانی» که گفته است: خبر داد ما را محمد بن عبدالله بن احمد (به اسناد ذکر شده) از عکرمة در خصوص این آیه: گفته است منظور از «اولئک الذین» پیامبر گرامی اسلام (ص) و علی (ع) و فاطمه (س) و حسن (ع) و حسین (ع) هستند. - و السلام علی من اتبع الهدی -

پی نوشتها:

تفسیر البرهان، ج2/ ص 406- 407. غایة المرام / ص 323. شواهد التنزیل / ج1 / ص 340- 341. معجم البلدان / مادّه (فدک). احقاق حق/ ج3 / ص 550. شواهد التنزیل / ج1 / ص 343.

موضوعات مرتبط : زندگینامه

نويسنده ایوب جوربنیان در جمعه بیست و ششم آبان ۱۳۹۶ |